نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران
2 گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران
چکیده
کلیدواژهها
مقدمه
پلیفنلها گروه بزرگی از ترکیبات گیاهی هستند که دارای گروه هیدروکسیل و حلقه فنلی بوده و امروزه به دلیل فراوانی در غذا، داروهای گیاهی و پیشگیری بالقوه از بیماریهای مزمن از جمله سرطان، بیماریهای قلبیعروقی، عفونتها، بیماریهای اعصاب و روان و غیره شناخته شدهاند [1]. این عملکرد پلیفنلها عمدتاً مبتنی بر مطالعاتی است که از ترکیبات خاص یا عصارههای پلیفنلیک (پلیفنلهای قابل استخراج) که با حلال آلی یا آبی-آلی از گیاهان مورد نظر استخراج شدهاند، به دست میآید [2]. با این حال یک بخش مهم از پلیفنلها نادیده گرفته میشوند که آنها پلیفنلهای غیر قابل استخراج هستند که حتی میتوانند بخش عمدهای از کل محتویات پلیفنلی مواد غذایی را تشکیل دهند. به این دلیل که پلیفنلهای غیر قابل استخراج پس از استخراج پلیفنلهای قابل استخراج در باقیماندههای استخراج مربوطه باقی مانده و با حلالهای آبی یا آلی قابل استخراج نیست [3]. مطالعات اخیر نشان داده است که پلیفنلهای غیر قابل استخراج در گیاهانی مانند میوهها، سبزیجات، غلات و آجیلها بهوفور یافت میشود و دارای فعالیتهای بیولوژیکی قابل توجهی، مانند آنتیاکسیدانت، ضدالتهاب و محافظت از دستگاه گوارش است [3 ,4 ,5]. کریستل و همکارانش با بررسی فعالیت آنتیاکسیدانتی ترکیبات فنلی قابل استخراج و غیر قابل استخراج در عصاره آلو، نشان دادند که فعالیت آنتیاکسیدانتی ترکیبات فنلی غیر قابل استخراج بیشتر است [6]. پلیفنلهای غیر قابل استخراج را میتوان به دو بخش تقسیم کرد: پلیفنلهای هیدرولیزشونده یا تاننها که وزن مولکولی کمی دارند و بهشدت با پلیساکاریدها یا پروتئینها مرتبط هستند و پروآنتوسیانیدینهای پلیمری با وزن مولکولی بالا [7]. برخلاف پلیفنلهای قابل استخراج، پلیفنلهای غیر قابل استخراج قبل از اینکه بتواند با یک حلال آلی استخراج شود، باید نوعی هیدرولیز، از جمله هیدرولیز آنزیمی، قلیایی یا اسیدی را تجربه کند [8]. پنگ، لی و همکارانش نشان دادند که هیدرولیز اسیدی یک روش کارآمدتر از هیدرولیز قلیایی برای آزاد کردن آنتیاکسیدانها از پوست دانه سویای سیاه است [9]. علاوه بر این چنگ و همکاران نشان دادند که عملکرد پلیفنلهای غیر قابل استخراج بهدستآمده با هیدرولیز قلیایی بسیار بیشتر از عملکرد بهدستآمده با هیدرولیز اسیدی است [10].
بنابراین تأثیر روشهای استخراج بر پلیفنلهای غیر قابل استخراجشده متفاوت بوده و باید به طور جدی هنگام ارزیابی پلیفنلهای غیر قابل استخراج در گیاهان مورد توجه قرار گیرد. مرکبات، از جمله گیاهانی هستند که حاوی درصد بالایی از پلیفنلهای مختلف هستند [11]. علاوه بر این، با توجه به پرمصرف بودن نارنج در کشور، این گیاه برای تحقیق در نظر گرفته شد. میوه نارنج متعلق به خانواده مرکبات، معمولاً با عنوان نارنج ترش و تلخ شناخته میشود. قسمتهایی که اکثراً مصرف دارویی دارد شامل پوست، شکوفه و برگهای این گیاه است [12]. مهمترین ترکیبات نارنج، فنتیل آمین آلکالوئید، اکتاپامین، سینفرین، تیرامین و غیره است. نارنج سرشار از ویتامینهای C، B1، A و فلاونوئیدها (نارنژین، هسپریدین) و روغنهای فرار است [14 ،13]. در پوست آن فلاونوئیدهایی از جمله فلاوانون، نارنژین، پلیمتوکسی فلاوون، هسپریدین و ایزوهسپریدین وجود دارد [16 ،15 ،13]. در طول روند آبگیری مرکبات، هزاران تن محصول فرعی تولید میشود. این محصولات، به دلیل دارا بودن محتوای بالایی از فیبر، میتوانند یک منبع غنی از فیبر در رژیم غذایی باشند. از طرفی مطالعات حاکی از آن است که نهتنها به خاطر محتوای فیبر، بلکه به دلیل ظرفیت آنتیاکسیدانتی بالا که مرتبط با ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی آنهاست، میتوانند قابل توجه باشند [17, 18, 19]. مطالعات متعددی در مورد خواص و ویژگیهای آنتیاکسیدانی پوست نارنج انجام شده است. ازجمله ترابلسی و همکاران نشان دادند که عصاره متانولی پوست نارنج بیشترین فعالیت آنتیاکسیدانی را در مقایسه با اسانس دارد [20]. ادریری و همکاران نیز نشان داد که اسانس پوست نارنج، فعالیت آنتیاکسیدانی بیشتری نسبت به برگ دارد [21].
تاکنون مطالعهای جهت بررسی فعالیت آنتیاکسیدانتی پلیفنلهای غیر قابل استخراج بر پوست میوه نارنج انجام نشده. بنابراین مطالعه اولیه ما، پروفایل پلیفنلهای غیر قابل استخراج به همراه فعالیت بالقوه آنتیاکسیدانتی را که تحت روش هیدرولیز اسیدی استخراج شده، نشان میدهد. همچنین علاوه بر مقایسه فعالیت آنتیاکسیدانتی پلیفنلهای غیر قابل و قابل استخراج با یکدیگر، عملکرد دو سیستم حلالی که برای استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج به کارگرفته شده، مقایسه میشود.
روش بررسی
مواد شیمیایی
NH4Fe(SO4)2.12H2O، کلرید آلومینیوم 6 آبه و سدیم استات بیآب مورد استفاده در این تحقیق، از شرکت فلوکای سوئیس، سدیم استات 3 آبه، تیوباربیتوریک اسید، تری کلرواستیک اسید، تانیک اسید از شرکت مرک آلما، دی پتاسیم هیدروژن فسفات، واکنشگر فولین سیکالتو، اسید آسکوربیک و مونوپتاسیم دی هیدروژن فسفات آهن (نوع III)کلرید از شرکت سیگمای آمریکا و روتین، سیانیدین کلرید، اتیلن دی آمین تترا استیک اسید از شرکت روت آلمان با خلوص بالا تهیه شد.
آمادهسازی نمونه
در این تحقیق، پوست میوه نارنج، از استان فارس (شیراز) در اواخر پاییز از بازار محلی تهیه و توسط بخش علوم باغبانی دانشگاه اهواز با کد هرباریوم A2125001010FP تأیید و مورد آزمایش قرار گرفت. برای تهیه عصارهها، پوست نارنج در سایه خشک، سپس آسیاب شد و از الک با اندازه مش 60 گذرانده شد و در فریزر (دمای منهای 4 درجه سانتیگراد)، تا زمان شروع آزمایشها نگهداری شد.
پلیفنلهای قابل استخراج
این روش مطابق روش جیمنز و همکارانش در سال 2008 با کمی تغییرات انجام شد [22]. به منظور پلیفنلهای قابل استخراج، به 30 گرم پودر پوست نمونه توزینشده، 500 میلیلیتر حلّال متانول / آب، (50:50 حجمی-حجمی) که با اسیدکلریدریک استوک 12/6 مولار به 2=pH رسیده بود، اضافه شد و به مدت 1 ساعت در دمای اتاق هم زده شد. سپس 5 دقیقه با 4000 دور در دقیقه سانتریفیوژ و محلول فوقانی جدا شد. به باقیمانده 500 میلیلیتر حلال استون/آب، (70:30 حجمی-حجمی) افزوده شد و مجدداً هم زدن و سانتریفیوژ تکرار و محلول فوقانی جدا شد. عصاره متانولی/آبی و استونی/آبی با یکدیگر مخلوط، سپس تغلیظ و خشک شده و تا زمان اندازهگیری ظرفیت آنتیاکسیدانتی در فریزر نگهداری شد.
پلیفنلهای غیر قابل استخراج
باقیمانده استخراج (پودرهای جامد باقیمانده از مراحل پلیفنلهای قابل استخراج) به دو قسمت تقسیم شد و با روش هیدرولیز اسیدی با دو سیستم حلال مختلف به منظور استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج مورد استفاده قرار گرفت [22].
پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ
نصف پودر باقیمانده از مرحله پلیفنلهای قابل استخراج با 250 میلیلیتر متانول و 25 میلیلیتر پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ (1:10 حجمی-حجمی) در بالن ترکیب شد و به مدت 3 روز و هر روز 6 ساعت در بن ماری با دمای 85 درجه سانتیگراد همراه با هم زدن قرار داده شد. سپس 5 دقیقه با دور 4000 دور در دقیقه سانتریفیوژ شد. محلول فوقانی جدا و پودرهای باقیمانده 2 بار با آب مقطر شستوشو داده شدند. سانتریفیوژ تکرار شد و محلول فوقانی جمعآوری و با محلول قبلی ترکیب شد. عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید بهدستآمده با سود 6 مولار به 5/5= pH رسانده شد و بعد از خشک شدن به منظور انجام تستهای آنتیاکسیدانتی، در فریزر قرار داده شد [22].
استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید
نصف دیگر پودر باقیمانده از پلیفنلهای قابل استخراج با 285 میلیلیتر بوتانول، 15 میلیلیتر اسید کلریدریک استوک 37 درصد (12/6 مولار) و 2/1 گرم آهن 3 کلراید (گرم 0/7: 5 :95) در بالن ترکیب شد و در حمام آب گرم دمای 100 درجه سانتیگراد به مدت 3 ساعت قرار داده شد. پس از خنک شدن، از صافی عبور داده شد و محلول به مدت 5 دقیقه با 4000 دور در دقیقه سانتریفیوژ و محلول فوقانی جدا شد و پودر به جا مانده 2 بار با حلال بوتانول / اسیدکلریدریک (95:5 حجمی-حجمی) شستوشو داده شد. برای محلول سانتریفیوژ تکرار شد و محلول فوقانی به محلول قبلی اضافه شد. عصاره استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید بهدستآمده، با سود 6 مولار به 5/5=pH رسانده شد. بعد از خشک شدن به منظور انجام تستهای آنتیاکسیدانتی، در فریزر قرار داده شد [22].
اندازهگیری کل محتویات پلیفنلی
محتویات پلیفنلی عصارهها به روش فولین-سیکالتو اندازهگیری شد. 0/5 میلیلیتر عصاره با 2/5 میلیلیتر واکنشگر فولین سیکالتو (رقیق شده با آب به نسبت 1 به 10) مخلوط شد. پس از 5 دقیقه، 2 میلیلیتر کربنات سدیم 7/5 درصد افزوده شد. محلول حاصل، 2 ساعت در شرایط تاریکی و دمای اتاق نگهداری، سپس جذب در طول موج 765 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر خوانده و نتایج بر اساس میلیگرم اسید تانیک در گرم عصاره بیان شد [23].
اندازهگیری مقدار فلاونوئیدها
مقادیر ترکیبات فلاونوئید عصارهها به روش آلومینیم کلرید اندازهگیری شد. 2 میلیلیتر عصاره، با 2 میلیلیتر محلول آلومینیوم کلراید 6 آبه 2 درصد مخلوط شد. پس از 15 دقیقه نگهداری در دمای اتاق، جذب نمونهها در طول موج 430 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر خوانده شد [24]. مقادیر فلاونوئیدها بر اساس میلیگرم روتین در گرم عصاره محاسبه و گزارش شد.
اندازه گیری مقدار پروآنتوسیانیدینهای الیگومریک
0/5 میلیلیتر عصاره، با 6 میلیلیتر محلول اسید کلریک/n-بوتانول، (95:5) و 200 میکرولیتر از محلول NH4Fe(SO4)2.12H2O 0/2 درصد در محلول اسید کلریک مولار مخلوط و پس از هم زدن، درِ مخلوط کاملاً محکم بسته شد و به مدت 40 دقیقه در دمای 2±95 درجه سانتیگراد در بن ماری حرارت داده شد. پس از سرد شدن، جذب در طول موج 550 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر خوانده شد [25]. مقادیر پروآنتوسیانیدینهای الیگومریک هر عصاره بر اساس میلیگرم سیانیدین کلراید در گرم عصاره بیان شد.
اندازهگیری مقدار فلاوانونها
در این روش از ± نارنژین به عنوان استاندارد استفاده شد. 1 میلیلیتر عصاره، با 2 میلیلیتر از محلول 2 و 4 دی نیتروفنیل هیدرازین 1 درصد و 2 میلیلیتر متانول مخلوط شد و در دمای 50 درجه سانتیگراد به مدت 50 دقیقه حرارت داده شد، پس از خنک شدن محلول در دمای اتاق، آن را با 1 میلیلیتر از محلول پتاسیم هیدروکساید در متانول 70 درصد (v/w 1 درصد) مخلوط و به مدت 5 دقیقه در دمای اتاق نگهداری شد. سپس 1 میلیلیتر از محلول با 5 میلیلیتر متانول مخلوط شد و به مدت 10 دقیقه با 1000 دور در دقیقه سانتریفیوژ شد. پس از آن محلول فوقانی جمعآوری و با متانول به حجم 25 میلیلیتر رسانده و جذب آن در طول موج 495 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر خوانده شد [26]. مقادیر فلاوانون هر عصاره بر اساس میلیگرم نارنژین در یک گرم عصاره گزارش شد.
ارزیابی فعالیت آنتیاکسیدانت به وسیله مهار رادیکال DPPH
به منظور اندازهگیری میزان مهار رادیکال DPPH، 0/1 میلیلیتر از عصاره با 3/9 میلیلیتر محلول DPPH استوک 25 میلیگرم بر لیتر مخلوط شد و به مدت 30 دقیقه در تاریکی و دمای محیط نگهداری شد. جذب در دقیقه0 و 30 ، در طول موج 515 نانومتر خوانده شد [27, 28, 29]. توانایی مهار رادیکال DPPH با استفاده از فرمول شماره 1 محاسبه شد.
که Acontrol، جذب نمونه کنترل (محلول DPPH بدون نمونه)، Asample، جذب نمونه (محلول DPPH به همراه نمونه) و A sample blank، جذب نمونه به تنهایی (نمونه بدون محلول DPPH) بود. سپس مقادیرIC50 بر حسب استاندارد روتین محاسبه و گزارش شد.
اندازهگیری فعالیت آنتیاکسیدانی احیای آهن (FRAP)
100 میکرولیترعصاره با 3میلیلیتر معرف-واکنشگر FRAP (مخلوط TPTZ 10 مولار در استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید 40 میلی مولار، FeCl3.6H2O20 20 مولار و بافر استات 0/3 مولار به نسبت 1:1:10، 3/6=pH) و 300 میکرولیتر آبمقطر مخلوط شد. جذب پس از 30 دقیقه در طول موج 593 نانومتر خوانده شد. به منظور ارائه نتایج از پارامتر EC1 (غلظتی از آنتی اکسیدان است که اثرات کاهشی برابر 1 میلیمول بر لیتر FeSO4.7H2O را دارد) استفاده شد. برای محاسبه این پارامتر از منحنی استاندارد و معادله خط بهدستآمده از FeSO4.7H2O استفاده شد [28, 29 ,30].
ارزیابی میزان مهارکنندگی رادیکال ABTS+ (2, 2’-azino-bis (3-ethylbenzothiazoline-6-sulphonic acid))
این آزمون با استفاده از روش روبرتا و همکاران با اندکی تغییرات انجام شد. 30 میکرولیتر عصاره به 3 میلیلیتر محلول رادیکال ABTS+ اضافه شد و پس از انتقال به کوت، جذب آن در زمانهای صفر تا 6 دقیقه، هر 2 دقیقه خوانده شد. توانایی مهار رادیکال ABTS با استفاده از فرمول شماره 2 محاسبه شد.
مقادیر IC50 بر حسب استاندارد ترولوکس محاسبه و دقیقه 6 گزارش شد [31].
اندازهگیری میزان شلاتکنندگی آهن
یک میلیلیتر از عصاره با 3/7 میلیلیتر متانول و 100 میکرولیتر FeCl3، 2 میلیمولار، مخلوط شد و 5 دقیقه در دمای 37 درجه سانتیگراد قرار داده شد. سپس 200 میکرولیتر فروزین 5 میلیمولار به آن افزوده شد و به مدت 20 دقیقه در دمای اتاق نگه داشته شد. جذب مخلوط حاصل در طول موج 562 نانومتر خوانده شد. فعالیت شلاتکنندگی Fe2+ با استفاده از فرمول شماره 3 محاسبه شد.
که A0، جذب کنترل و As، جذب عصاره است. مقادیر IC50 بر حسب استاندارد اتیلن دی آمین تترا استیک اسید گزارش شد [32].
اندازهگیری اثر ضدلیپید پراکسیداسیون
یک گرم بافت تازه (کبد) موش صحرایی را در 5 میلیلیتر بافر فسفات 0/05 مولار هموژنایز و توسط گاز استریل صاف شد. 0/3 میلیلیتر از محلول صاف شده بافت را برداشته و به آن 1/9 میلیلیتر بافر فسفات، 1 میلیلیتر محلول ویتامین سی 0/2 میلیگرم بر میلیلیتر، 1 سیسی سولفات آهن بدون آب 0/2 میلیگرم بر میلیلیتر و 0/3 میلیلیتر از غلظتهای مختلف عصاره اضافه شد و در دمای 37 درجه سانتیگراد به مدت 1 ساعت انکوبه شد. پس از انکوباسیون 5 سیسی تری کلرواستیک اسید 30 درصد اضافه شد و رسوب پروتئین به وسیله سانتریفیوژ با دور 4500 rpm به مدت 10 دقیقه جدا شد. به 1 سیسی از محلول فوقانی، 1 سیسی تیوباربیتوریک اسید 1 درصد اضافه شد و در حمام آب جوش به مدت 40 دقیقه جوشانده شد. سپس جذب در 532 نانومتر خوانده شد. برای مقایسه عصارهها از نظر قدرت آنتیاکسیدانتی از IC50 استفاده شد [33].
تجزیهوتحلیل آماری
برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS ورژن 26، برای مقایسه معناداری میانگینها از آنالیز واریانس یکطرفه و تست دانکن و برای رسم نمودارها از نرمافزار Excel استفاده شد.
یافتهها
از 30گرم پودر پوست نارنج، 6/26 گرم عصاره پلیفنلهای قابل استخراج و از تقسیم پودر باقیمانده حاصل از پلیفنلهای قابل استخراج، 2/09 گرم عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید و 4/56 گرم عصاره استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید شد. نتایج حاصل از تعیین مقدار ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی، پروآنتوسیانیدینهای الیگومریک و فلاوانونها در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
در این تحقیق، ظرفیت آنتیاکسیدانتی هر 3 عصاره با روش DPPH، ABTS، FRAP و شلاتکنندگی آهن اندازهگیری شد. نتایج در جدول شماره 1 نشان داده شده است. میزان اثر ضدپراکسیداسیون لیپید عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ، استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید و پلیفنلهای قابل استخراج به صورت IC50 به ترتیب 36/17، 10/49 و 24/89 میلیگرم بر میلیلیتر گزارش شد.
بحث
برای پلیفنلهای قابل استخراج در مطالعات مختلف از سیستمهای حلالی مختلفی مانند اتانول / آب، متانول / آب، استون / آب و اتانول 50 درصد استفاده شده است که میزان عصاره بهدستآمده متفاوت است [35 ،34 ،22]. بر اساس مطالعات، به منظور افزایش بازده استخراج پلیفنلها، از حلال متانول / آب و استون / آب استفاده شد (بازده پلیفنلهای قابل استخراج، 20/86 درصد بود) [8]. برای جداسازی پلیفنلهای غیر قابل استخراج، روشهای مختلفی از جمله هیدرولیز اسیدی، بازی و آنزیمی وجود دارد که در این مطالعه روش هیدرولیز اسیدی با دو سیستم حلال مختلف به کار گرفته شد [9]. پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ بازده 6/36 درصد و استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید با حلال بوتانول/هیدروکلریک اسید بازده 15/2 درصد داشت.
با توجه به نتایج بهدستآمده از تعیین مقدار ترکیبات فنلی (جدول شماره 1)، به طور کلی بیشترین مقدار ترکیبات فنلی مربوط به عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ بود (79/53±148 میلیگرم تانیک اسید بر گرم عصاره خشک). سایر ترکیبات در عصاره پلیفنلهای قابل استخراج بیشترین مقدار را داشت. مقایسه محتویات فنلی عصارههای پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ، استخراج پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال n-بوتانول/ هیدروکلریک اسید در پوست نارنج نشان داد که سیستم حلال متانول / سولفوریک اسید در جداسازی محتویات فنلی بهتر از حلال n-بوتانول/هیدروکلریک اسید عمل کرده است (P<0/01). فراوانی نسبی ترکیبات پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ در مقابل هیدروکلریک اسید در پوست نارنج با یافتههای مطالعات قبلی در میوههای دیگر از جمله مطالعهای که روی ضایعات سیب و پوست گلابی انجام شد سازگار بود [35, 36].
در سیستمهای پیچیده، مانند غذا و فراوردههای آن، مکانیسمهای مختلفی به فرایند اکسیداسیون کمک میکنند.بنابراین برای توصیف یک عصاره لازم است انواع روشهای آنالیز فعالیت آنتیاکسیدانتی به کار گرفته شود. با توجه به نتایج بهدستآمده حاصل از اندازهگیری ظرفیت آنتیاکسیدانتی در جدول شماره 1 هر 3 عصاره مشخص شد که فعالیت آنتیاکسیدانتی عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ به روش ABTS، DPPH و شلاتکنندگی آهن از دیگر عصارهها بیشتر است. اما این نتایج فقط در آنالیز DPPH و ABTS معنادار بود (P<0/01). نتایج سنجش مهار رادیکال ABTS در مطالعهای مشابه که توسط جانجا و همکارانش روی آلو صورت گرفت، با نتایج این مطالعه سازگاری داشت [6]. در آنالیز شلاتدهندگی آهن طبق تصویر شماره 1، کمترین مقدار IC50 مربوط به عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ بود (IC50=0/159 میلیگرم بر میلیلیتر) که نشان دهنده ی بهتر عمل کردن آن نسبت به عصارههای دیگر است، اما این تفاوت معنادار نبود (P>0/05).
طی سنجش ظرفیت آنتیاکسیدانتی انجامشده به روش FRAP همه عصارهها ظرفیت آنتیاکسیدانتی قابل توجهی نشان دادند. تست FRAP بر پایه انتقال الکترون بوده و برای ترکیبات آنتیاکسیدانی، مانند تیولها و پروتئینها که با مکانیسم انتقال اتم هیدروژن عمل میکند کاربردی ندارد [37, 38]. در این تست، اکسیدان Fe(TPTZ)2Cl3 بوده که با گرفتن الکترون به آهن 2 ظرفیتی تبدیل میشود. ترکیبات موجود در گیاهان که بتوانند آهن 3 ظرفیتی را جذب کنند، میتوانند باعث اثراتی مشابه با ترکیبات آنتیاکسیدانی ایجاد کنند [28]. میزان EC1 عصاره پلیفنلهای قابل استخراج کمتر (EC1=2.63mmol Fe2+/g plant extract ) از عصارههای دیگر بود که نشاندهنده تأثیر بهتر این عصاره است.
در پی مقایسه دو سیستم حلال مورد استفاده در روش هیدرولیز اسیدی، نتایج مشابه با مطالعات دیگر به دست آمد و مشخص شد که عصاره متانول / سولفوریک اسید بهتر از عصاره n-بوتانول/هیدروکلریک اسید عمل کرده است. این مطالعه همچنین نشان داد که بین ترکیبات فنلی و ظرفیت آنتیاکسیدانتی رابطه منطقی و مستقیمی وجود دارد. به طوری که در مطالعات دیگر نیز این رابطه نشان داده شده است [37]. با توجه به نتایج اثرات ضدلیپید پراکسیداسیون در لیپیدهای کبد موش صحرایی مشخص شد که عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ قویترین اثر در برون تنی را داراست (P<0/01) (تصویر شماره 2).
در مقایسه با مطالعه برون تنی که اثرات ضدلیپید پراکسیداسیون عصاره متانولی درخت خرما در لیپیدهای کبد موش صحرایی انجام شد، عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ پوست نارنج، اثرات بهمراتب قویتری داشت [33].
نتیجهگیری
در این مطالعه روشهای مختلف جداسازی پلیفنلها و ظرفیت آنتیاکسیدانتی آنها در پوست نارنج برای اولین بار مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج نشان داد که میزان بازده استخراج عصاره پلیفنلهای قابل استخراج پوست نارنج از پلیفنلهای غیر قابل استخراج بیشتر است. اما نتایج تعیین مقدار ترکیبات فنلی و تستهای آنتیاکسیدانتی نشان داد که عصاره پلیفنلهای غیر قابل استخراج با حلال متانول/سولفوریک اسید غلیظ هرچند بازده استخراج کمی داشته، اما شامل ترکیبات بالقوه است که منجر به نتایج بهتر در تستهای DPPH، ABTS، شلاتکنندگی آهن و پر اکسیداسیون لیپید شده است. همچنین روشهای مختلف جداسازی پلیفنلهای غیر قابل استخراج میتواند منجر به جداسازی ترکیبات مختلف شود که تأثیر مستقیم بر ظرفیت آنتیاکسیدانتی دارد. در تست FRAP عصاره پلیفنلهای قابل استخراج تأثیر بهتری داشته است که به طور کلی میتوان نتیجه گرفت با توجه به اثر مورد نظر میتوان روش استخراج مناسبی را انتخاب کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله ملاحظات اخلاقی ندارد. این مقاله از پایاننامه دکتر زهرا رضایی گرفته شده که در دانشگاه علوم پزشکی اهواز با کد MPRC-9710 تصویب شده است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
هردو نویسنده به یک اندازه در نگارش مقاله مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References