اثر روزه‌داری ماه رمضان بر کنترل قند و لیپید و موارد هایپوگلیسمی در بیماران دیابتی تحت درمان با متفورمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکدۀ سلامت، مرکز تحقیقات دیابت، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران.

2 مرکز تحقیقات تغذیه و بیماریهای متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: هدف از این مطالعه بررسی قند، لیپید و تعداد موارد هایپوگلیسمی در  بیماران دیابتی نوع 2 تحت درمان با  متفورمین حین روزه­داری در ماه رمضان می­باشد.
روش بررسی: یک­ماه قبل از ماه رمضان 30 بیمار دیابتی نوع 2 واجد شرایط ورود به مطالعه تحت درمان قبلی متفورمین بایا بدون گلوتازون و آکاربوز وارد مطالعه شدند. پرسش­نامه فردی در ابتدای بررسی تکمیل و به بیماران توصیه شد که در ماه رمضان موارد هپیوگلیسمی را جهت اطلاع یادداشت نمایند. جمع­آوری نمونه­های خونی جهت اندازه­گیری قند خون(FBS)، هموگلوبین گلیکوزیله(HbA1C)، فروکتوزآمین، کلسترول تام، لیپوپروئتین با دانسیتۀ پایین (LDL)، لیپوپروئتین با دانسیتۀ بالا (HDL) و میزان تری­گلیسرید، 4 روز قبل و بعد از رمضان انجام شد. وزن، BMI، فشار خون سیتولی و دیاستولی قبل و بعد از رمضان تعیین گردید.
یافته­ها: از مجموع 30 نفر گروه مطالعه، 9 نفر مرد (30%) و 21 نفر زن (70%) بودند. به­جز یک نفر، 29 نفر تمام ماه رمضان را روزه گرفتند.
میانگین سنی 2/8+6/52 سال بود، کمترین سن 37 سال و بیشترین 65 سال بود. میانگین کلی وزن قبل و پس از رمضان به ترتیب 7/10+2/68 و 2/10+6/67 کیلوگرم بود که تغییرات وزن کاهش معنادار داشت (04/0=P). تغییرات BMI، FBS، HbA1C، فروکتوز آمین، کلسترول تام، تری­گلیسرید، کلسترول LDL، کلسترول HDL و میانگین فشار خون سیتولیک و دیاستولیک معنادار نبود. موارد هیپوگلسیمی 3 نفر بود که شدید نبود.
نتیجه­گیری: روزه­داری ­اثر قابل ملاحظه­ای در کنترل گلیسمیک و لیپید  بیماران  تحت درمان با متفورمین ندارد. هیپوگلیسمی شدید در­ طی روزه­داری دیده نشد، ولی به­عنوان یک عارضه باید مد نظر باشد.
 

کلیدواژه‌ها


1-The Holy Koran. Surah al-Baqarah 2: verses 183-185.
2-Salti I, Be'nard E, Detournay B, Bianchi-BiscayM, LeBrigandc, voinetc , "etal". An EPIDIAR Study group. Apopulation based study of diabetes and its characteristics during the fasting month of Ramadan in 13 conutries:  Results of the Epidemiology of Dia betes and Ramadan 1422/2001(EPIDIAR) Study. Diabetes care 2004;   27:2306-2311.
3-Azizi F. Islamic Fasting and health. Ann Nutr Metab 2010; 56: 273-282.
4-Bolens , Feldmanl , vassy J, WILSONL , Xeh HC, Marinopouloss, "etal". Systematic review: comparative effectiveness and safety of oral medications for type 2 diabetes mellitus. Ann Intern Med 2007; 147: 586-99.
5-Allain CC, Poon LS, Chan CSG, Richmond W, Fu PC.Enzymatic determination of total serum cholesterol. Clinical Chemistry 1974; 28: 412-9.
6-Bucolo G, David H, Quanitative determination of serum triglycerides by use of enzymes. Clinical Chemistry 1973; 19: 476-82.
 
7-Friedwald WT, Levy RI, Fredrickson DS. Estimation of the concentration of Low-density Lipoprotein cholesterol in plasma without use of the preparative ultracentrifuge. Clinical Chemistry 1972; 18: 499-502.
8-Melmed S, Polonsky KS, Larsen, PR, Kronenberg HM. Williams Textbook of Endocrinology.12th ed.Philadelphia: Elsevier sunders; 2007. P.1410‏.
9-Sari R, Balci MK, Akbas SH, AvciB. The effects of diet, sulfonylurea and repaglinide therapy on clinical and metabolic parameters in type 2 diabetic patients during Ramadan. Endocrine Research 2004; 30(2):169-77.
10-M'guil M, Ragala MA, El Guessabi L, Fellat S, Chraibi A, Chabraoui L, "et al".Is Ramadan fasting safe in type 2 diabetic patients? Clin Exp Hypertens 2008; 30(5): 39-57.
11-Uysal AR, Erdogan MF, Sahin G, Kamel N, Erodogan G. Clinical and metabolic effects of fasting in 41 type 2 potients during ramadan. Diabetes Care 1998; 21: 2033-4.  
12-Klocker N. Ramadan And The Infiuence Of Body Weight On Metabolic Parameters In Fasting NIDDM Patients. Proceedings Of The First International Congress On Health And Ramadan. Casablanca: Hassan II Foundation For Scientifiuc And Medical Research On Ramadan, 1994; 184-188
13-Mafauzy M. Mohammed WB, Anum MY, ZulkifliA, Ruhani AH. A study of the fasting
diabetic Patients during the month of Ramandan. Med J Malaysia 1990; 45(1): 14-7.
14-Yarahmadi Sh, Larijani B, Bastanhagh MH, Pajouhi M, Baradar Jalili R, Zahedi F,"et al". Metabolic And Clinical Effects Of Ramadan Fasting In Patients With Type II Diabetes. J Coll Physicians Surg Pak 2003 Jun; 13(6): 329-32.
15-Laajam MA. Ramadan fasting and non-insuling-dependent diabetes: effect on metabolic control. East Afr Med J 1990; 67(10): 732-6.
16-Belkahdir J, Ghomari H, Klocker N, Mikou A, NasciriM, Sabrim. Muslims with non-insulin dependent diabetes fasting during Ramadan: treatment with glibenclamide. BMJ 1993; 307: 292-295.
17-Katibi La , Akande AA, Bojuwoye BJ, Okesina AB. Blood suger control among fasting Muslims with type 2 diabetes mellitus in IIorin. Niger J Med 2001; 10(3): 132-4.
18-Bouguerra R, Jabrane J, Maatki C, Ben Saleml, Hamzaoui J, Maatki C. Ramadan fasting in type 2 diabetes mellitus. Ann Endocrinol (paris) 2006; 67(1): 54-9.
19-Mafauzy M. Repaglinide versus gliben clamide treatment of type 2 diabetes during Ramadan fasting. Diabets Res clin pract 2002; 58(1): 45-53.
20-AnwarA, Azmi KN, Hamidon BB, khalid BA. An open Label comparative Study of glimepiride versus repaglinide in type 2 diabetes mellitus Muslim subjects during the month of Ramadan. Medical Jour nal of Malaysia 2006 Mar;61(1):28-35.
21-Zargar AH, SirajM, Jawa AA, Hasan M, Mahtab H. Maintenance of glycaemic control with the evening administration of a long acting sulphonylurea in male type 2 diabetic patients undertaking the Ramadan fast. Int J clin pract 2010; 64(8):1090-4.
22-Loke SC, Rahim KF, KanesvaranR, wong TW. A prospective cohort study on the effect of various risk factors on hypogly caemia in diabetics who fast during Ramadan. Med J Malaysia 2010; 65(1): 3-6.
23-Bravis V, Hui E, salih S, Mehar S, Hassanein M, Devendra D. Ramadan education and awareness in diabetes programme for Muslims with type 2 diabetes who fast during Ramadan. Diabetes Medicine 2010; 27: 327-31.