رابطه بین مدت‌زمان کاربرد بریس و پیامدهای روان‌شناختی آن با میزان مشارکت اجتماعی نوجوانانِ دچار بد‌شکلی‌ ستون فقرات

مقدمه
امروزه بروز ناهنجاری‌های قامتی و درد در ساختار‌های عضلانی‌اسکلتی نوجوانان توجه بسیاری از مسئولان امور بهداشتی و پزشکی سراسر جهان از جمله کشور ما را به خود جلب کرده است [1]. اختلالات مزبور تحت تأثیر عوامل مختلف جسمی، حرکتی و محیطی ایجاد می‌شوند [1]. هایپرکایفوز و اسکولیوز مهم‌ترین ناهنجاری‌های قامتی هستند که علاوه بر ایجاد وضعیت ظاهری نامناسب، ناراحتی‌های جسمانی و روانی و روندهای تخریبی را در ستون فقرات به‌ همراه دارند [1]. این‌ها به مرور زمان منجر به کاهش سطح عملکردهای فرد، کیفیت زندگی او و افزایش هزینه‌های درمانی برای خانواده، نظام سلامت کشور و کل جامعه می‌شود [1]. از آنجا که این انحراف‌ها معمولاً در نوجوانان و در دوره‌ بسیار مهمی از رشد روان‌شناختی رخ می‌دهند، می‌توانند سلامت روانی نوجوان را تحت تأثیر قرار ‌دهند [2] و شیوه‌ زندگی و رفتار او را تغییر دهند [3].
درمان با بریس‌ رایج‌ترین درمان غیرجراحی برای انحراف‌های ستون فقرات در نوجوانان است [2، 4، 5] که باعث کاهش چشمگیر پیشرفت انحراف‌ها در نوجوانان مبتلا به هایپرکایفوز و اسکولیوز می‌شود [4]. این درمان در اسکولیوز به طور معمول برای قوس‌های جانبی 20 تا40 درجه توصیه می‌شود [6]. بریس معمولاً باید به صورت تمام‌وقت (حداقل 18 ساعت در روز) و با طول درمان بین 2 تا 4 سال مورد استفاده قرار گیرد [7]. درمان با بریس باعث تأثیر بیشتر بر تصویر نوجوان از خود و بدنش، تعامل با همسالان و کیفیت کلی زندگی وی می‌شود [8]. بیشترین مشکلاتی که توسط این افراد گزارش شده عبارت‌اند از احساسات منفی (اضطراب اجتماعی)، ترس از ارزیابی منفی در اجتماع، درک نامطلوب از خود (عزت‌نفس پایین، تصویر بدنی نامطلوب) و الگوهای رفتاری منفی (گریز از اجتماع) [9].
ارتباط مستقیمی میان نتیجه‌ درمان و پایبندی و انطباق نوجوان با کاربرد بریس وجود دارد [8، 10, 11]. در‌واقع اصلاح به وسیله بریس زمانی نتیجه مطلوب دارد که فرد پایبندی و انطباق بیشتری با بریس داشته باشد و زمان طولانی‌تری از آن استفاده کند [8]. در درمان با بریس، بیماران توجه زیادی به وضعیت ظاهری خود نشان می‌دهند که درنتیجه می‌تواند برای آن‌ها استرس‌آور باشد [12] بنابراین انطباق با این درمان تا حد زیادی به عوامل فردی و اجتماعی مرتبط با نوجوان بستگی خواهد داشت [8]. با توجه به اهمیت پایبندی و انطباق فرد با کاربرد بریس، جنبه‌های روانی و اجتماعی مرتبط که می‌توانند منجر به عدم پذیرش و شکست درمان شوند دارای اهمیت فراوانی هستند [13].
با توجه به مطالب مذکور و تأثیری که انحراف‌های قامتی و درمان با بریس بر شیوه‌ زندگی و سلامت روانی نوجوان می‌گذارند، در مطالعه‌ حاضر، به بررسی رابطه بین انطباق با درمان و نیز استرس‌های ناشی از کاربرد بریس با میزان تعاملات اجتماعی نوجوانان دچار اسکولیوز و هایپرکایفوز پرداخته شد. بر همین اساس رابطه میان متغیرهایی همچون ساعات و ماه‌های استفاده از بریس، ترس از ارزیابی منفی، استرس ناشی از بریس و استرس ناشی از بدشکلی با میزان مشارکت نوجوانان دارای انحرافات ستون فقرات بررسی شد. طبق پیش‌بینی ما، بین میزان انطباق و نیز پیامدهای روان‌شناختی درمان با بریس با سطح مشارکت نوجوانان دارای بدشکلی فقرات رابطه وجود دارد. 
روش بررسی
مطالعه‌ حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع تحلیلی بود که به بررسی رابطه بین میزان سه عامل تطابق فرد با بریس، ترس از ارزیابی منفی و استرس‌های ناشی از بدشکلی و بریس با مقادیر متغیر میزان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی در افراد نوجوان دارای درمان با بریس برای اسکولیوز و هایپرکایفوز می‌پرداخت. سی نوجوان که سن آن‌ها بین 10 تا 18 سال بود و حداقل سه ماه از بریس‌های بوستون یا میلواکی استفاده کرده بودند وارد مطالعه شدند. این افراد از مراجعان به کلینیک‌های ارتوپدی فنی سطح شهر اهواز و بخش ارتوپدی فنی هلال احمر اهواز بودند. معیار‌های خروج نیز عبارت بودند از سابقه جراحی ستون فقرات، وجود بیماری‌ها و عوارضی مانند فلج مغزی، همی‌پلژی، سوختگی پوست، معلولیت حرکتی و یا قطع عضو، شاخص توده‌ بدنی زیر 20 و بالاتر از 25 [5] و عدم توانایی در خواندن و درک متن به زبان فارسی. 
افراد شرکت‌کننده در طرح سپس در پنج بخش مورد ارزیابی قرار می‌گرفتند. ارزیابی‌ها همگی در یک مرحله انجام می‌شد و عبارت بودند از تعیین میزان مشارکت اجتماعی، میزان تطابق فرد با بریس (ساعات روزانه و ماه‌های کاربرد بریس)، ترس از ارزیابی منفی و استرس‌های ناشی از بدشکلی و بریس. 
مشارکت اجتماعی به عنوان تعاملات مختلف یک فرد با دیگران در موقعیت‌های متنوع زندگی تعریف می‌شود [11، 13 ,14, 15]. این تعاملات هدفمند برای سلامت فیزیکی، روانی و عاطفی ضروری هستند [13]. در این مطالعه متغیری که میزان مشارکت افراد نوجوان دارای درمان با بریس را نشان می‌داد، نمره‌ نسخه فارسی پرسش‌نامه‌ مقیاس مشارکت بود [16]. این پرسش‌نامه شامل چهارده گویه است و در هفت بخش تحرک، مراقبت از خود، وظایف خانگی، اوقات فراغت، روابط اجتماعی، آموزش و یادگیری و زندگی کردن به عنوان یک کل تنظیم شده که توسط فرد نوجوان دارای بریس تکمیل می‌شد. نمره کل حاصل از این پرسش‌نامه بین صفر تا 70 است. نمره‌ صفر نشانگر «بدون محدودیت در مشارکت» و نمره‌ 70 نشانگر «محدودیت کامل در مشارکت» است. 
جنبه‌های روان‌شناختی مرتبط با بدشکلی ستون فقرات و درمان با بریس با استفاده از نسخه‌ فارسی سه پرسش‌نامه‌ ترس از ارزیابی منفی [17]، استرس ناشی از بدشکلی و استرس ناشی از بریس [18] ارزیابی و ثبت شد. روایی و پایایی نسخه‌ فارسی هر سه پرسش‌نامه در مطالعات پیشین مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است [18 ،17]. 
پرسش‌نامه‌ ترس از ارزیابی منفی که شامل دوازده آیتم است، بـرای توصـیف باورهای ترس‌آور و نگران‌کننـده طراحـی شـده اسـت و حداقل دوازده و حداکثر 60 امتیاز دارد. هرچه این امتیاز بالاتر باشد، بیانگر ترس بیشتر فرد پاسخ‌دهنده از ارزیابی منفی درباره خود است. 
پرسش‌نامه استرس ناشی از بدشکلی اثر انحرافات ستون فقرات در خلق‌و‌خوی فرد مبتلا و پرسش‌نامه‌ استرس ناشی از بریس، اثرات کاربرد بریس بر حالات روحی و میزان استرس فرد را ارزیابی می‌کند. مجموع امتیازهای هریک از این دو پرسش‌نامه بین صفر تا 24 است. امتیاز صفر تا 8 نشان‌دهنده‌ سطح بالایی از استرس است. امتیاز 9-16 نشان می‌دهد که سطح استرس متوسط است و امتیاز 17 تا 24 نشان می‌دهد که سطح استرس پایین است [18].
در مصاحبه‌ای که با هر نوجوان و خانواده او صورت می‌گرفت مواردی شامل سن، قد و وزن، نوع بریس، میانگین ساعاتی که در روز از بریس استفاده می‌شود و نیز مدتی که از شروع کاربرد بریس گذشته (به ماه) ثبت می‌شد. 
در بررسی‌های آماری و برای محاسبه‌ همبستگی میان جنبه‌های روانی درمان با بریس (شاخص‌های مربوط به ترس و استرس) و میزان انطباق با درمان (ساعات و ماه‌های کاربرد بریس)، با میزان مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی در نوجوانان دارای درمان با بریس، ابتدا میانگین مقادیر و شاخص‌های مذکور محاسبه شد (جدول شماره 1).

علاوه بر این‌ها، میانگین داده‌های مربوط به سن، قد، وزن و شاخص توده بدنی افراد نیز محاسبه شد (جدول شماره 2).

برای محاسبه‌ همبستگی بین متغیرها، شاخص همبستگی اسپیرمن بین مقیاس مشارکت با استرس ناشی از بدشکلی، استرس ناشی از بریس، ترس از ارزیابی منفی، ساعات استفاده از بریس و ماه‌های سپری‌شده از شروع کاربرد بریس به صورت جداگانه محاسبه شد (جدول شماره 3).

یافته‌ها
آمار توصیفی
افراد حاضر در این مطالعه شامل سی فرد نوجوان (27 دختر و 3 پسر) دارای بدشکلی در ستون فقرات با میانگین سنی 1/92±14/7 سال بودند. از این تعداد 21 نفر از بریس بوستون و 9 نفر از بریس میلواکی استفاده می‌کردند. این افراد به طور میانگین روزانه به مدت 6/87±16/43 ساعت از بریس استفاده می‌کردند و از شروع کاربرد بریس آن‌ها نیز به طور متوسط 6/47±10/4 ماه می‌گذشت. اطلاعات مربوط به افراد مورد مطالعه در جدول شماره 2 آمده است.
میانگین و انحراف معیار نمره‌ کل متغیرهای مختلف شامل مقیاس مشارکت، ترس از ارزیابی منفی و استرس ناشی از بدشکلی و بریس برای افراد حاضر در مطالعه در جدول شماره 1 آمده است.
نتایج سنجش همبستگی
نتایج سنجش همبستگی بین سه متغیر ترس از ارزیابی منفی، استرس ناشی از بریس و بدشکلی با نمره مقیاس مشارکت در جدول شماره 3 آمده است.
بررسی همبستگی بین مقیاس مشارکت و استرس ناشی از بریس 
با توجه به اینکه ضریب همبستگی زیر 0/4 ضعیف، 0/6-0/4 در حد متوسط و بالای 0/7، قوی تا کامل است [19]، نتایج مطالعه‌ حاضر نشان می‌دهد که بین متغیر استرس ناشی از بریس و متغیر مقیاس مشارکت یک ارتباط متوسط (0/006=P) وجود دارد. بر این اساس افزایش و کاهش نمره متغیر استرس ناشی از بریس به ترتیب با کاهش و افزایش نمره متغیر مشارکت فرد همراه خواهد بود.
همبستگی بین مقیاس مشارکت و استرس ناشی از بدشکلی
در مطالعه‌ حاضر رابطه‌ معناداری بین تغییرات این متغیر و تغییرات متغیر میزان مشارکت مشاهده نشد. 
همبستگی بین مقیاس مشارکت و ترس از ارزیابی منفی
 نتایج مطالعه‌ ما نشان می‌دهد که بین متغیر ترس از ارزیابی منفی و متغیر مقیاس مشارکت ارتباط متوسط (0/019=P) وجود دارد. به نحوی که با افزایش و کاهش اندازه‌ متغیر ترس، اندازه‌ متغیر مشارکت فرد نیز به ترتیب افزایش و کاهش می‌یابد.
 همبستگی بین مقیاس مشارکت و انطباق با درمان 
در مطالعه‌ حاضر رابطه‌ معناداری بین تغییرات این متغیر و تغییرات متغیر میزان مشارکت مشاهده نشد. 

بحث
هدف این مطالعه بررسی رابطه‌ میان سطح مشارکت اجتماعی نوجوانان دارای درمان با بریس، با پیامد‌های روان‌شناختی این درمان‌ها و نیز با میزان انطباق بیمار با این درمان بود. نتایج مطالعه نشان داد که در رابطه با مشارکت اجتماعی این نوجوانان، جنبه‌های روان‌شناختی درمان مانند استرس ناشی از بریس و ترس از ارزیابی منفی دیگران نسبت به مدت‌زمان درمان با بریس احتمالاً اهمیت بیشتری دارند. 
همان‌گونه که پیش‌تر عنوان شد مشارکت اجتماعی به عنوان درگیر شدن فرد به صورت هدفمند در موقعیت‌های زندگی تعریف می‌شود [11، 13 ,14, 15]. اهمیت این تعاملات در تأثیر آن‌ها بر سلامت فیزیکی، روانی و عاطفی فرد است [13]. با توجه به اینکه افراد دچار بدشکلی ستون فقرات که از بریس استفاده می‌کنند اغلب در محدوده‌ سنی نوجوانی هستند، توجه به سطح مشارکت اجتماعی در آن‌ها دارای اهمیت دوچندان است، زیرا نوجوانی از نظر بلوغ اجتماعی دوره مهمی است و در طی آن فرد آماده ورود به جامعه می‌‌شود. از این ‌رو شناخت جنبه‌هایی از درمان افراد نوجوان که می‌تواند بر سطوح مشارکت اجتماعی آن‌ها اثرگذار باشد دارای اهمیت زیادی است.
دیدیم که میزان انطباق با درمان که با شاخص مدت‌زمان کاربرد بریس (تعداد ساعات و ماه‌های کاربرد بریس) مشخص شد، رابطه قابل توجه و معناداری با میزان مشارکت و تعاملات اجتماعی نوجوان ندارد. بدین معنا که میزان مشارکت چه در نوجوانانی که ساعات زیادی در روز بریس را به کار می‌برند و چه در نوجوانانی که ساعات کمتری آن را به کار می‌برند یکسان است. این مسئله در مورد اینکه درمان با بریس مدت کوتاهی و یا مدت طولانی است که شروع شده هم صدق می‌کند. از این ‌رو نمی‌توان از مقدار ساعات و ماه‌های کاربرد بریس به عنوان یک عامل اثرگذار بر میزان مشارکت اجتماعی نوجوانان دارای بریس نام برد و مثلاً انتظار داشت که با کاهش ساعات به‌کارگیری بریس، میزان مشارکت آن‌ها فزونی یابد. از سوی دیگر نمی‌توان گفت که چه مدت باید از شروع درمان با بریس سپری شده باشد تا تأثیرات آن بر مشارکت اجتماعی نوجوان پدیدار شود.
بررسی پیامدهای روان‌شناختی درمان با بریس در رابطه با شاخص مشارکت وضعیت متفاوتی را نشان داد. در مطالعه‌ حاضر ترس از ارزیابی منفی یک رابطه‌ متوسط و مثبت با مقیاس مشارکت داشت. معنای این رابطه مثبت این است که تشدید ترس از ارزیابی منفی با کاهش سطح مشارکت در نوجوانانی که از بریس استفاده می‌کنند همراه است. از سوی دیگر و بر خلاف استرس ناشی از بدشکلی که رابطه خاصی را نشان نداد، بین متغیر استرس ناشی از بریس و متغیر مقیاس مشارکت یک ارتباط متوسط و معکوس مشاهده شد. به نحوی که با افزایش میزان استرس ناشی از بریس سطح مشارکت افراد نوجوان نیز یک روند کاهنده را نشان داد.
مجموع نتایج مذکور به صورت مقدماتی نشان می‌دهد که پیامدهای روان‌شناختی درمان با بریس احتمالاً یک عامل اثرگذار در کاهش تعاملات و فعالیت‌های اجتماعی نوجوانان دارای بدشکلی ستون فقرات است. رویکرد اصلی در مراقبت‌های توان‌بخشی بهبود سطوح عملکردی، افزایش تعاملات اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی است [20]. به نظر می‌رسد که توجه به پیامدهای روانی و اجتماعی درمان با بریس نقش پررنگی در موفقیت این روش درمانی در این گروه سنی داشته باشد. به‌کارگیری متخصصین مربوطه و ارائه خدمات مشاوره‌ای در این زمینه می‌تواند مؤثر باشد. از این ‌رو پیشنهاد می‌شود که در مطالعات آتی به بررسی اثرات کاهش این پیامدها پرداخته شود. 
 نتیجه‌گیری
پیامدهای روان‌شناختی می‌توانند میزان مشارکت نوجوانان دارای درمان با بریس را تحت تأثیر قرار دهند. با توجه به اینکه بیماران اسکولیوز و هایپرکایفوز که از درمان با بریس استفاده می‌کنند اغلب در محدوده‌ سنی نوجوانان هستند و این سنی است که فرد از نظر اجتماعی بالغ می‌شود و آماده ورود به جامعه می‌‌شود، لازم است در کنار درمان فیزیکی فرد، جنبه‌های روانی و اجتماعی درمان وی نیز مورد توجه قرار گیرند.
مطالعه حاضر دارای برخی محدودیت‌ها بود. نخست اینکه در این مطالعه فقط بیماران در شهر اهواز بررسی شدند. این امر می‌تواند تعمیم نتایج مطالعه را محدود کند. از این رو و با نظر به نقش احتمالی مسائل فرهنگی مختلف در تعاملات افراد، لزوم مطالعات با وسعت جغرافیایی بیشتری احساس می‌شود. دیگر اینکه برای تعیین رابطه‌ علّی بین عوامل روان‌شناختی و تعاملات اجتماعی افراد نوجوان دارای بریس، طراحی مطالعه حاضر راهگشا نیست و لازم است مطالعات کارآزمایی طراحی و اجرا شوند.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پیش از ورود به مطالعه توضیحات کاملی از روش کار و اهداف آن به همه‌ افراد داده می‌شد و سپس هر فرد در صورت موافقت، فرم رضایت آگاهانه شرکت در طرح را تکمیل و امضا ‌کرد. این مطالعه در کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز با کد IR.AJUMS.REC.1398.070 مورد تأیید قرار گرفت. 

حامی مالی
این مقاله مستخرج از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده دوم در مرکز تحقیقات توانبخشی عضلانی و اسکلتی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران است.

مشارکت نویسندگان
مفهوم سازی، تحقیق و بررسی: امین بهداروندان، رویا قاسم‌زاده، آیدا مکتبی؛ روش‌شناسی: امین بهداروندان، رویا قاسم‌زاده؛ تحلیل، ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته، نگارش پیش‌نویس و منابع : تمامی نویسندگان؛ تحقیق و بررسی: امین بهداروندان، رویا قاسم‌زاده، آیدا مکتبی؛ نظارت: امین بهداروندان و رویا قاسم‌زاده؛ مدیریت پروژه: امین بهداروندان.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

Refrence

1. Moezi A, Jalaee Sh, Vesaghi Gharamaleki B. [Prevalence of kyphosis and scoliosis in female middle school students in Tehran and the effect of sports activities and sitting position on their incidence (Persian)]. J Med Counc Iran. 2015; 32(4):310-9. http://jmciri.ir/article-1-1727-fa.html
2. Yu B, Wang Y, Qiu G, Shen J, Zhang J. Effect of preoperative brace treatment on the mental health scores of SRS-22 and SF-36 questionnaire in surgically treated adolescent idiopathic scoliosis patients. Clin Spine Su 2016; 29(5):E233-9. [DOI:10.1097/BSD.0000000000000057] [PMID]
3. Rivett LA, Rothberg A, Stewart A, Berkowitz R. The relationship between quality of life and compliance to a brace protocol in adolescents with idiopathic scoliosis: A comparative study. BMC Musculoskelet Disord. 2009; 10:5. [DOI:10.1186/1471-2474-10-5] [PMID] [PMCID]
4. Weinstein SL, Dolan LA, Wright JG, Dobbs MB. Effects of bracing in adolescents with idiopathic scoliosis. N Engl J Med. 2013; 369(16):1512-21. [DOI:10.1056/NEJMoa1307337] [PMID] [PMCID]
5. Lou E, Raso JV, Hill DL, Mahood JK, Moreau MJ. Correlation between quantity and quality of orthosis wear and treatment outcomes in adolescent idiopathic scoliosis. Prosthet Orthot Int. 2004; 28(1):49-54. [DOI:10.3109/03093640409167925] [PMID]
6. Adobor RD, Joranger P, Steen H, Navrud S, Brox JI. A health economic evaluation of screening and treatment in patients with adolescent idiopathic scoliosis. Scoliosis. 2014; 9(1):21. [DOI:10.1186/s13013-014-0021-8] [PMID] [PMCID]
7. Schwieger T, Campo Sh, Weinstein SL, Dolan LA, Ashida S, Steuber KR. Body image and quality of life and brace wear adherence in females with adolescent idiopathic scoliosis. J Pediatr Orthop. 2017; 37(8):e519-23. [DOI:10.1097/BPO.0000000000000734] [PMID] [PMCID]
8. Chan SL, Cheung KM, Luk KD, Wong KW, Wong MS. A correlation study between in-brace correction, compliance to spinal orthosis and health-related quality of life of patients with Adolescent Idiopathic Scoliosis. Scoliosis. 2014; 9(1):1. [DOI:10.1186/1748-7161-9-1] [PMID] [PMCID]
9. Hosseini SM, Alizadeh MH, Farokhi A. [The comparison of body image in individuals with hyperkyphosis and healthy persons (Persian)]. J Res Sport Rehabil. 2013; 1(1):1-8. https://rsr.basu.ac.ir/article_617.html
10. Karol LA, Virostek D, Felton K, Wheeler L. Effect of compliance counseling on brace use and success in patients with adolescent idiopathic scoliosis. J Bone Joint Surg. 2016; 98(1):9-14. [DOI:10.2106/JBJS.O.00359] [PMID]
11. Rahimi S, Kiaghadi A, Fallahian N. Effective factors on brace compliance in idiopathic scoliosis: A literature review. Disabil Rehabil Assist Technol. 2020; 15(8):917-23. [DOI:10.1080/17483107.2019.1629117] [PMID]
12. Misterska E, Głowacki J, Głowacki M, Okręt A. Long-term effects of conservative treatment of Milwaukee brace on body image and mental health of patients with idiopathic scoliosis. PLoS One. 2018; 13(2):e0193447. [DOI:10.1371/journal.pone.0193447] [PMID] [PMCID]
13. Babaee T, Kamyab M, Ganjavian M, Kamali M. [Determination the influence of treatment by Milwaukee and Thoracolumbosacral orthoses on self-image and satisfaction with management of adolescents idiopathic scoliosis by the use of SRS-22 questionnaire (Persian)]. Iran J War Public Health. 2011; 3(2):24-32. http://ijwph.ir/article-1-103-en.html
14. Tones MJ, Moss ND. The impact of patient self assessment of deformity on HRQL in adults with scoliosis. Scoliosis. 2007; 2:14. [DOI:10.1186/1748-7161-2-14] [PMID] [PMCID]
15. da Silva ACC, Oliver FC. [Social participation in occupational therapy: What are we talking about? (English-Portuguese)]. Cad Bras Ter Ocup. São Carlos. 2019; 27(4):858-72. [DOI:10.4322/2526-8910.ctoAR1883]
16. Vazirinejad R, Joorian J, Taghavi MM, Lilley JM, Sayadi Anari AR. The Persian version of a participation scale: Is it valid and reliable enough for use among Iranian patients with multiple sclerosis? J Clin Neurol. 2015; 11(2):157-63. [DOI:10.3988/jcn.2015.11.2.157] [PMID] [PMCID]
17. Tavoli A, Melyani M, Bakhtiari M, Ghaedi GH, Montazeri A. The Brief Fear of Negative Evaluation Scale (BFNE): Translation and validation study of the Iranian version. BMC Psychiatry. 2009; 9:42. [DOI:10.1186/1471-244X-9-42] [PMID] [PMCID]
18. Rezaei Motlagh F, Pezham H, Babaee T, Saeedi H, Hedayati Z, Kamali M. Persian adaptation of the Bad Sobernheim stress questionnaire for adolescent with idiopathic scoliosis. Disabil Rehabil. 2020; 42(4):562-6. [DOI:10.1080/09638288.2018.1503728] [PMID]
19. Akoglu H. User’s guide to correlation coef Turk J Emerg Med. 2018; 18(3):91-3. [DOI:10.1016/j.tjem.2018.08.001] [PMID] [PMCID]
20. Stucki G, Cieza A, Ewert T, Kostanjsek N, Chatterji S, Ustun TB. Application of the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) in clinical practice. Disabil Rehabil. 2002; 24(5):281-2. [DOI:10.1080/09638280110105222] [PMID]