تعیین رابطة فاکتور وج با عمق و ابعاد میدان درمانی برای فوتون‌های6MV و 18MV شتاب‌دهندة زیمنس پریموس‌پلاس به روش تحلیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فیزیک‌پزشکی.گروه فیزیک‌پزشکی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، ایران.

2 استاد گروه فیزیک‌پزشکی.گروه فیزیک‌پزشکی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، ایران.

3 استادیارگروه فیزیک‌پزشکی.گروه فیزیک‌پزشکی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، ایران.

4 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشتة فیزیک-پزشکی.گروه فیزیک‌پزشکی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، ایران.

5 کارشناس‌ارشد فیزیک‌پزشکی.کارشناس‌ارشد فیزیک پزشکی بخش رادیوتراپی و آنکولوژی بیمارستان گلستان اهواز، ایران.

چکیده

زمینهوهدف: شیلد با ضخامت متغیر (وج فیزیکی) در پرتودرمانی برای از بین بردن نقاط داغ و ایجاد توزیع یکنواخت دوز اشعه کاربرد دارد. در این راستا تعیین فاکتور ناشی از ­اعمال وج برای محاسبة میزان تضعیف دوز اشعه اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه به­کارگیری یک روش نیمه­تجربی برای تعیین فاکتور وج و تبدیل آن به یک نرم­افزار کامپیوتری جهت ارتقای نر­م­افزار طراحی درمان در بخش­های پرتودرمانی است.
روشبررسی: دوزیمتری نسبی سیستم شتاب­دهندة پریموس­پلاس بخش پرتو درمانی بیمارستان گلستان اهواز برای میدان­های وج­دار و بدون وج در عمق مرجع cm10، توسطاتاقک­های یونیزان) 6187 و6186SN- / 13 (CC کالیبره­شده در مرکز SSDL سازمان انرژی اتمی ایران انجام شد و فاکتور وج برای میدان­های وجدار مربعی با زوایای 45،30،15 و60 محاسبه گردید. در نهایت یک رابطة تحلیلی برای فاکتور وج تعریف­ ­شد که به­وسیلة آن ضریب تضعیف اشعه توسط وج تعیین می­گردد. با این نتایج فاکتور وج در تمام اعماق فانتوم، برای هر میدان درمانی و برای فوتون­های با انرژی MV 6 و MV 18 محاسبه و سپس توسط نرم­افزارهای TBL Curve ver5 و MATLAB به یک نرم­افزار کامپیوتری تبدیل گردید.
یافته­ها: توسط نرم­افزار  TBL curve ver5یک رابطة تحلیلی برای اعماق مختلف میدان­های وجدار در  انرژی­های MV6 و MV 18 با دقت (995 /0) r2> به­دست آمد که می­تواند فاکتور وج را با دقت کمتر از 5 درصد نسبت به اندازه­گیری تجربی تعیین کند.
نتیجه­گیری: بر اساس این مطالعه، امکان دقیق اندازه­گیری فاکتور وج برای هر عمق، انرژی، وج و اندازة میدان ممکن می­گردد، امکانی که در اندازه­گیری مستقیم این فاکتور وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


1-McCullough EC, Gortney J, Blackwell CR. A depth dependence determination of the wedge transmission factor for 4-10 MV photon beams. Med Phys 1988;15(4):621-3.
2-Palta JR, Daftari I, Suntharalingam N. Field size dependence of wedge factors. Med Phys 1988;15(4):624-6.
3-Niroomand-Rad A, Haleem M, Rodgers J, Obcemea C. Wedge factor dependence on depth and field size for various beam energies using symmetric and half-collimated asymmetric jaw settings. Med Phys 1992;19(6):1445-50.
4-Heukelom S, Lanson JH, Mijnheer BJ. Wedge factor constituents of high energy photon beams: field size and depth dependence. Radiother Oncol 1994;30(1):66-73.
5-Popescu A, Lai K, Singer K, Phillips M. Wedge factor dependence with depth, field size, and nominal distance--a general computational rule. Med Phys 1999;26(4):541-9.
6-Ahmad M, Hussain A, Muhammad W, Rizvi SQ, Matiullah. Studying wedge factors and beam profiles for physical and enhanced dynamic wedges. J Med Phys 2010;35(1):33-41.
7-Hajizadeh Safar M, Ghavam Nasiri MR, Gholam Hosseinian H. Assesment of variation of wedge factor with depth, field size and SSD for Neptun 10PC Linac in Mashad Imam Reza Hospital. Iran J Radiat Res 2004;2(2):53-8.