نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشکده سلامت، مرکز تحقیقات دیابت، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، ایران.
2 گروه داخلی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، ایران.
چکیده
کلیدواژهها
مقدمه
دیابت ملیتوس نوع2 یک اختلال متابولیک مزمن شایع با میزان ناتوانی و مورتالیتی بالاست. در حال حاضر، T2DM بیش از 415 میلیون نفر در سرتاسر جهان را درگیر کرده است و بیشترین تعداد مرگ آن در بالغین است [1 ,2]. بروز T2DM در حال افزایش است. پیشبینی میشود تا سال 2030، بیش از 560 میلیون نفر و تا سال 2045 حدود از 700 میلیون نفر در سرتاسر جهان به این بیماری مبتلا میشوند [3, 4].
برای کنترل سطح گلوکز خون در بیماران دیابتی از انواع مختلف مدیریت استفاده میشود که عبارتاند از: تغییرات شیوه زندگی، رژیم غذایی و ورزش. درمان طبی شامل تجویز داروهای هیپوگلیسمیک خوراکی از جمله و انسولین است [3]. درمان انسولین اگرچه میتواند میزان موفقیت درمان و ثبات گلوکز خون را بهبود بخشد، اما میتواند میزان بروز چاقی را افزایش دهد و منجر به هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی شود [5, 6].
مهارکنندههای دی پپتیدیل پپتیداز تیپ4 یک کلاس درمانی جدید از داروهای آنتیدیابتیک هستند که نتایج بسیاری از مطالعات اثربخشی و ایمنی بالای آنها را نشان داده است که از بین آنها سیتاگلیپتین اولین دارویی بود که استفاده از آن در بسیاری از کشورها مورد تأیید قرار گرفت [7, 8]. سیتاگلیپتین از طریق مهار بسیار انتخابی فعالیت آنزیم DPP-4 از تخریب اندوژنوس هورمونهای اینکرتین جلوگیری میکند و میزان پپتید 1 شبیه گلوکاگون انسولینی (GLP-1) را افزایش میدهد، آزادسازی انسولین توسط سلولهای بتا را تحریک و ترشح گلوکاگون از سلولهای آلفا را مهار میکند. درنتیجه میزان گلوکز خون را با اثرات کمتری بر وزن بدن کنترل میکند و بروز هیپوگلیسمی را کاهش میدهد [9]. علاوه براین سیتاگلیپتین میتواند از فعالیت اینکرتین حفاظت کند، بازسازی B-cell را تحریک کند، تحمل گلوکز و حساسیت انسولین را بهبود بخشد و وقوع دیابت را به تأخیر اندازد [10]. استفاده سیتاگلیپتین هم برای پزشکان و هم بیماران ساده است و مشکلات مربوط به دیابت از جمله افزایش وزن و تکرار دُز (مصرف دارو در دو یا سه نوبت در روز) با استفاده از سیتاگلیپتین حل میشوند [11]. اگرچه اثربخشی و ایمنی سیتاگلیپتین در مقایسه با پلاسبو در مطالعات مختلف گزارش شده است [12 ,13 ,14]، محدودیتهای زیادی در این مطالعات وجود داشته و باعث شده نتایج متناقضی در مورد اثربخشی آن گزارش شود.
همچنین مزایای سیتاگلیپتین در پروگنوز دیابت نوع 2 مشخص نشده است و نتایج گاه متناقضی در این زمینه وجود دارد [15, 16, 17]. از آنجایی که در درمان بیماران دیابتی، کنترل گلیسمیک اغلب با مونوتراپی مشکل است و نیاز به مصرف داروهای متعددی دارد، مطالعات جامع و گستردهای بر روی مصرف سیتاگلیپتین همراه با دیگر داروهای آنتیدیابتیک وجود ندارد [11, 12].
مطالعات زیادی در این زمینه اثربخشی سیتاگلیپتین در کنترل قند و وزن در بیمارن دیابتی انجام شده و نشاندهنده نقش مؤثر سیتاگلیپتین در کنترل قند و وزن است، اما در ایران مطالعات محدودی در این زمینه انجام شده است. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی فراوانی کنترل گلیسمیک پس از اضافه شدن داروی سیتاگلیپتین به رژیم درمانی افراد با دیابت نوع ۲انجام شد.
روش بررسی
این مطالعه توصیفیمقطعی بر روی بیماران دیابت نوع 2 مراجعهکننده به درمانگاه دیابت بیمارستان امام خمینی اهواز در سال 1398-1399 انجام شد. حجم نمونه بر اساس میزان FPG در مقالات مشابه و با در نظر گرفتن 0/05=α و 0/1=β برابر با 120 نفر به دست آمد. پرونده بیمارانی که برای درمان دیابت ملیتوس نوع 2، حداقل برای مدت 3 ماه با سیتاگلیپتین درمان شده بودند مورد بررسی قرار گرفت. معیارهای ورود: بیماران دیابتی نوع 2، سن بیش از 30 سال، شروع مصرف سیتاگلیپتین یا اضافه شدن سیتاگلیپتین به رژیم درمانی در 3 ماه گذشته. همچنین بیماران با HbA1C≥10%، هرگونه کانسر و مالیگنانسی، زنان باردار و شیرده، اختلال عملکرد کلیوی (GFR<60) و سنگ کیسه صفرا و مجاری صفراوی از مطالعه خارج شدند.
اطلاعات لازم شامل مشخصات جمعیتشناختی و بالینی، سابقه پزشکی، پارامترهای آزمایشگاهی و نتایج درمان از پرونده بیماران جمعآوری شد.
اطلاعات لازم عبارت بودند از: مشخصات جمعیتشناختی شامل سن، جنس، مصرف سیگار، وزن، مشخصات بالینی و سابقه پزشکی، شامل مدت ابتلا به دیابت، نوع درمان قبلی و عوارض دیابت. درمانهای قبلی بیماران شامل متفورمین (2 هزار میلیگرم در روز) گلی کلازید کلامید (160 میلیگرم در روز) و دُزهای مختلف انسولینهای بازال آنالوگ یا انسولینهای انسانی بود. همچنین دُز سیتاگلیپتین اضافهشده به درمانهای قبلی 100میلیگرم در روز بود. وزن بیماران و نتایج آزمایشات مربوط به کنترل گلیسمیک از جمله HbA1C و FBS و BS 2hpp قبل و بعد از درمان بررسی و ثبت شد. عوارض جانبی ناشی از مصرف سیتاگلیپتین و همچنین بروز هیپوگلیسمی نیز بررسی و گزارش شد.
درنهایت اطلاعات جمعآوریشده مورد تجزیهوتحلیل آماری قرار گرفتند. فراوانی کنترل مطلوب گلیسمیک (Hb1AC<7 یا کاهش HbA1C بیش از 1/5)، نتایج آزمایش HbA1C و FBS و BS 2hpp و وزن بیماران قبل از درمان با سیتاگلیپتین و 3 ماه بعد از درمان مقایسه شدند.
تجزیه و تحلیل آماری
به منظور انجام آنالیزهای آماری نرمافزار SPSS نسخه 22 مورد استفاده قرار گرفت. نرمال بودن دادهها توسط آزمون کولموگروف اسمیرنوف و همگنی واریانسها توسط آزمون لِون بررسی شد. جهت تحلیل دادهها از آزمونهای آماری تی جفتی، منویتنی و کایاسکوئر یا تست دقیق فیشر و همبستگی پیرسون استفاده شد. سطح معنیداری در آزمونها 0/05 در نظر گرفته شد.
یافتهها
در این مطالعه 120 بیمار دیابتی 30 تا 90ساله شرکت داشتند. مشخصات پایه افراد شرکتکننده در این پژوهش در جدول شماره 1 ارائه شده است.
مقایسه پارامترهای کنترل گلیسمیک و وزن بیماران قبل و 3 ماه بعد از درمان با سیتاگلیپتین در جدول شماره 2 ارائه شده است.
همانطور که مشاهده میشود وزن بیماران قبل و بعد از درمان با سیتاگلیپتین تفاوت معنیداری نداشت (0/568=P)، اما میزان FBS، BS2h و HbA1C بعد از درمان به طور معنیداری کاهش یافت (0/02=P). پس از 3 ماه درمان با سیتاگلیپتین، کنترل گلیسمیک شامل HbA1C<7 یا کاهش HbA1C بیش از 1/5 واحد در 57 بیمار (47/5 درصد) مشاهده شد. به طوری که 3 ماه پس از درمان با سیتاگلیپتین، 42 نفر (35/0 درصد) دارای HbA1C<7 و 23 نفر (19/2 درصد) دارای کاهش HbA1C بیش از 1/5 بودند.
در طول مدت درمان با سیتاگلیپتین عوارض بیماری شامل سردرد، تهوع، اسهال و غیره در 54 نفر (45 درصد) از بیماران مشاهده شد. فراوانی عوارض مشاهدهشده در طول درمان با سیتاگلیپتین در بیماران دیابتی نوع 2 در تصویر شماره 1 ارائه شده است.
اختلاف معنیداری در فراوانی عوارض درمان بین 3 گروه درمان با سیتاگلیپتین، با داروهای خوراکی و انسولین وجود نداشت (0/726=P).
فراوانی کنترل گلیسمیک بر حسب متغیرهای مختلف در بیماران دیابتی نوع 2 تحت درمان با سیتاگلیپتین در جدول شماره 3 و 4 ارائه شده است.
همانطور که مشاهده میشود اختلاف معنیداری بین سن بیماران و مدت ابتلا به دیابت با کنترل گلیسمیک وجود داشت (به ترتیب 0/041=P و 0/021=P). اما ارتباط معنیداری بین فراوانی کنترل گلیسمیک بر حسب جنسیت بیماران، عوارض دیابت، مصرف سیگار، عوارض درمان و نوع درمان خوراکی یا انسولین همراه با سیتاگلیپتین وجود نداشت (0/08=P).
نتایج مربوط به مقایسه پارامترهای کنترل گلیسمیک و وزن بیماران دیابتی قبل و بعد از درمان با سیتاگلیپتین به همراه درمانهای دیگر در جدول شماره 5 ارائه شده است.
در هر سه گروه درمانی هر سه پارامتر FBS، BS2h و HbA1C بعد از درمان کاهش معنیداری را نشان داد، اما وزن بیماران قبل و بعد از درمان تغییر معنیداری را نشان نداد. مقایسه اختلاف پارامترهای کنترل گلیسمیک و وزن بیماران بین 3 گروه درمان همراه با سیتاگلیپتین در جدول شماره 6 ارائه شده است و بر این اساس تغییرات وزن، FBS، BS2h و HbA1C قبل و بعد از درمان در بین 3 گروه اختلاف معنیداری را نشان داد (0/07=P).
نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد ارتباط مستقیم و معنیداری بین HbA1C بیماران دیابتی در ابتدای درمان با سیتاگلیپتین با میزان کاهش HbA1C در انتهای درمان وجود دارد. به طوری که بیماران با میزان HbA1C بالاتر در ابتدای مطالعه، بعد از درمان کاهش بیشتری را در میزان HbA1C نشان میدهند (0/343=r؛ 0/0001>P).
بحث
نتایج مطالعه ما نشان داد کنترل گلیسمیک مطلوب (HbA1C<7 یا کاهش HbA1C بیش از 1/5 واحد) پس از 3 ماه درمان با سیتاگلیپتین در 47/5 درصد بیماران مشاهده شد.
در هر سه گروه درمانی سیتاگلیپتین+ متفورمین، سیتاگلیپتین + متفورمین+ گلی کلازید و سیتاگلیپتین + متفورمین انسولین بازال میزان پارامترهای FBS، BS2h و HbA1C بعد از درمان به طور معنیداری کاهش یافت. اما وزن بیماران قبل و بعد از درمان با سیتاگلیپتین تفاوت معنیداری نداشت
در مطالعات مختلف در زمینه مقایسه اثربخشی اضافه کردن سیتاگلیپتین به گروههای مختلف دارویی اختلاف معنیداری بین نسبت بیمارانی که به سطح گلیسمیک هدف (HbA1C<7%) دست یافته بودند گزارش نشد [18, 19]. این نتایج با یافتهای مطالعه حاضر مطابقت دارد. همچنین لینگ و همکاران [13] یک متاآنالیز برای بررسی اثربخشی و ایمنی مهارکنندههای دی پپتیدیل پپتیداز تیپ چهار (DPP-4)، از جمله سیتاگلیپتین برای دیابت ملیتوس نوع دو انجام دادند. نتایج نشان داد میزان HbA1C و گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG)، 2HPPG، وزن و BMI پس از درمان با این داروها به طور معنیداری کاهش یافت. این گروه از داروها باعث کاهش سطح گلیسمیک (HbA1C و FPG) میشوند و sitagliptin100QD بیشترین اثر را بر کاهش بروز هیپوگلیسمی داشت. این نتایج با یافتههای مطالعه حاضر همراستاست.
نتایج مطالعه کریم و همکاران [7] نیز نشان داد سیتاگلیپتین در بیماران دیابتی تأثیر معناداری بر کاهش FBS و RBS و HbA1C داشت. تأثیر سیتاگلیپتین به صورت مونوتراپی و یا در ترکیب با داروهای آنتی دیابتیک مختلف، بر کاهش معنیدار HbA1C و کنترل گلیسمیک مطلوب بدون بروز هیپوگلیسمی در مطالعه جیهارا و همکاران [12] نیز گزارش شد.
در یک مطالعه دیگر، ساکورا و همکاران [8] تأثیر سیتاگلیپتین بر کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 را بررسی کردند و نتایج نشان داد بعد از 3 ماه درمان، درصد بیمارانی که به سطح گلیسمیک هدف (HbA1C<0/7%) رسیدند به طور معناداری افزایش یافت. درنتیجه سیتاگلیپتین یک داروی مفید برای کاهش سطح پارامترهای قند خون از جمله HbA1C و گلوکز ناشتا در این گروه از بیماران است. نتایج مطالعه شانکار و همکاران [20] نیز نشان داد تجویز سیتاگلیپتین در درمان سالمندان (بالای65 سال) مبتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 برای مدت 3 ماه باعث کاهش معنیدار میزان HbA1C و FPG و وزن بیماران در مقایسه با ابتدای مطالعه میشود و خطر هیپوگلیسمی نیز کاهش مییابد.
اثر داروهای مهارکننده DPP-4 بر کاهش سطح گلیسمیک بیماران دیابتی در دیگر مطالعات گذشته نیز تأیید شده است [21, 22]. همچنین مطالعات مختلف نشان دادند مهارکنندههای DPP-4 باعث افزایش وزن نمی شوند [23, 24]. افزایش وزن یکی از مهمترین ریسکفاکتورهای دیابت و عوارض ناشی از آن است و حدود 80 درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دارای اضافهوزن یا چاقی هستند. بنابراین جلوگیری از افزایش وزن یک مسئله مهم در طول درمان بیماران دیابتی است [13].
در این مطالعه تغییرات وزن، FBS، BS2h و HbA1C قبل و بعد از درمان بین 3 گروه اختلاف معنیداری را نشان داد و گروه بیماران تحت درمان با سیتاگلیپتین+ متفورمین+ انسولین افزایش وزن را نشان دادند. بیشترین کاهش FBS در گروه سیتاگلیپتین+ متفورمین+ گلی کلازید و بیشترین کاهش BS2h و HbA1C در گروه سیتاگلیپتین+متفورمین+انسولین بود.
لی و همکاران [25] در مطالعهای تأثیر سیتاگلیپتین در درمان بیماران دیابتی نوع 2 تحت درمان با انسولین را بررسی کردند. نتایج نشان داد پس از 6 ماه درمان، میزان وزن و شاخص توده بدن (BMI) در دو گروه انسولین+متفورمین و انسولین+سیتاگلیپتین در مقایسه با ابتدای مطالعه کاهش و در گروه کنترل (انسولین بهتنهایی) افزایش یافت و بروز هیپوگلیسمی در گروه انسولین+سیتاگلیپتین به طور معناداری کمتر از 2 گروه دیگر بود. اما بعد از درمان، میزانFPG و HbA1Cو پروفایل لیپیدی (توتال کلسترول، تریگلیسرید و LDL) در هر 3 گروه تغییر قابل توجهی را نسبت به ابتدای مطالعه نشان نداد. درنتیجه سیتاگلیپتین میتواند باعث کاهش وزن، BMI و هیپوگلیسمی در بیماران چاق مبتلا به دیابت ملیتوس تحت درمان با انسولین شود، اما بروز هیپوگلیسمی را افزایش نمیدهد. بنابراین اثر آن بهتر از متفورمین است. اگرچه گروههای درمانی و مدت درمان در مطالعه ما و مطالعه لی [25] مشابه نبود، اما نتایج بهدستآمده تا حدودی با هم مطابقت دارد، زیرا در مطالعه حاضر نیز در گروه درمانی حاوی انسولین وزن بیماران افزایش یافت. در حالی که دو گروه دیگر کاهش وزن را نشان دادند که این افزایش وزن مربوط به انسولین است. همچنین در مطالعه ما نیز فراوانی دستیابی به کنترل گلیسمی در هر 3گروه درمانی مشابه بود.
در مطالعه حاضر سن بیماران و مدت ابتلا به بیماری در افراد با کنترل گلیسمی مطلوب به طور معنیداری کمتر از افراد بدون کنترل گلیسمی بود. این نتایج نشان میدهد سیتاگلیپتین در افراد جوانتر و با مدت دیابت کمتر پاسخ درمانی بهتری داشته است و تجویز سیتاگلیپتین در افراد مسن و با مدت بیماری بیشتر باید با احتیاط انجام شود. با وجود این، نتایج متاآنالیز لینگ و همکاران [13] در زمینه بررسی اثربخشی و ایمنی مهار DPP-4، از جمله سیتاگلیپتین (در مقایسه با پلاسبو) برای درمان دیابت ملیتوس نوع 2 نشان داد هیچ اختلاف معنیداری بین سن بیماران و مدت ابتلا به دیابت با کنترل گلیسمیک وجود ندارد. این نتایج با یافتههای مطالعه حاضر مطابقت ندارد که دلیل آن میتواند مربوط به مشخصات بیماران، مدت و نحوه درمان باشد.
در مطالعه حاضر ارتباط معنیداری بین فراوانی کنترل گلیسمیک بر حسب جنسیت بیماران، مصرف سیگار، عوارض دیابت و عوارض درمان و نوع درمان خوراکی یا انسولین همراه در بیماران دیابتی نوع 2 تحت درمان با سیتاگلیپتین وجود نداشت.
نونوم و همکاران [11] در مطالعهای فاکتورهای دخیل در کاهش اثرات درمانی در بیماران مبتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 را در یک مدت 3ماهه بررسی کردند و نشان دادند مصرف سیگار، افزایش طول مدت ابتلا به دیابت و افزایش وزن در طول درمان فاکتورهای تأثیرگذار بر کاهش اثر کنترل قند خون (HbA1C) سیتاگلیپتین در بیماران دیابتی بودند، اما تأثیر سیتاگلیپتین بر کنترل گلیسمیک با مصرف داروهای آنتیدیابتیک همزمان (sulfonylurea، thiazolidine، مهارکنندههای آلفا گلوکوزیداز) هیچ ارتباطی نداشت. بنابراین این نتایج نیز نشان میدهد تجویز سیتاگلیپتین در بیماران با مدت ابتلا به دیابت کمتر، پاسخ درمانی بهتری دارد و تفاوت در مصرف داروهای همزمان تأثیری بر کنترل گلیسمیک سیتاگلیپتین ندارد. این نتایج با یافتههای مطالعه حاضر مطابقت دارد. بیماران با سن بالاتر و همچنین بیماران با مدت ابتلا به دیابت و مقاومت انسولین بیشتر برای کنترل گلیسمیک به داروهای آنتیدیابتیک بیشتر / افزایش دُز نیاز دارند که میتواند به دلیل فرسودگی پانکراس باشد [11].
نتایج دیگر مطالعات نیز نشان داده است که مصرف داروهای متفاوت آنتیدیابتیک (از جمله glimepiride، biguanide، thiazolidine، مهارکنندههای آلفا گلوکوزیداز) همزمان با سیتاگلیپتین تأثیر معنیداری در تغییرات HbA1C و کنترل گلیسمی ندارد [12، 20].
نتایج مطالعه ما نشان داد ارتباط معنیداری بین HbA1C ابتدای درمان با میزان کاهش HbA1C در انتهای درمان وجود دارد. به طوری که بیماران با میزان HbA1C بالاتر در ابتدای مطالعه، بعد از درمان، کاهش میزان HbA1C را نشان میدهند. بسیاری از مطالعات گذشته نیز گزارش کردند که بیماران با سطح HbA1C بالاتر در ابتدا، در طول درمان کاهش بیشتری در سطح HbA1C را تجربه میکنند [12 ، 20، 26، 27].
نتایج این مطالعه همچنین نشان داد در طول مدت درمان با سیتاگلیپتین عوارض بیماری شامل سردرد، تهوع، اسهال و غیره در 54 نفر (45 درصد) از بیماران مشاهده شد و اختلاف معنیداری بین فراوانی عوارض درمان بین 3 گروه درمانی وجود نداشت. هیپوگلیسمی در 6/7 درصد موارد مشاهده شد، که 50 درصد (4 مورد) از آنها در گروه درمان همراه با انسولین بودند. فراوانی بیشتر هیپوگلیسمیک در گروه دریافتکننده انسولین میتواند مربوط به نحوه مصرف انسولین توسط بیماران و یا افزایش دُز انسولین دریافتی باشد. در دیگر مطالعات نیز گزارش شده است که درمان با انسولین باعث افزایش چاقی و سخت شدن کاهش گلوکز خون و همچنین افزایش عوارض ناشی از مصرف انسولین مانند هیپوگلیسمی یا هایپرگلیسمی میشود [5]. نتایج متاآنالیز انجام شده توسط لینگ و همکاران [13] نشان داد مصرف داروهای مهارکننده DPP-4 و از همه بیشتر سیتاگلیپتین در درمان بیماران دیابتی نوع 2 باعث کاهش بروز هیپوگلیسمی میشود. همچنین داروهای مهارکننده DPP-4 در مقایسه با دیگر درمانهای آنتیدیابتیک، کمترین عوارض جانبی گوارشی را به دنبال دارند [13]. ایمنی بالای سیتاگلیپتین بهویژه کاهش بروز هیپوگلیسمی در دیگر مطالعات نیز گزارش شده است [20، 28, 29 ,30].
درمجموع مطالعه حاضر نتایج مطلوبی برای بیماران دریافتکننده سیتاگلیپتین نشان داد که با وجود تفاوت در شرایط مطالعه، مشابه یافتههای دیگر مطالعات بود. این نتایج نشان میدهد سیتاگلیپتین میتواند هم برای بهبود کنترل گلیسمیک و هم جلوگیری از هیپوگلیسمی و افزایش وزن در ترکیب با دیگر داروهای آنتیدیابتیک در درمان بیماران دیابتی نوع 2 مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجهگیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد اضافه کردن سیتاگلیپتین باعث بهبود کنترل گلیسمیک میشود و اختلاف معنیداری در فراوانی افراد با کنترل گلیسمیک مطلوب بین 3 گروه درمانی وجود نداشت. همچنین در هر 3 گروه بین پارامترهای FPG، BS2h و HbA1C قبل و بعد از درمان اختلاف معنیداری وجود داشت، اما وزن بیماران تغییر معنیداری را نشان نداد. نتایج این مطالعه نشان داد فراوانی کنترل گلیسمیک مطلوب در افراد مسنتر و با مدت ابتلا به دیابت طولانیتر کمتر بود. بنابراین اثربخشی سیتاگلیپتین در افراد مسن و با مدت بیماری بیشتر کمتر است و تجویز این دارو در این گروه از بیماران باید با احتیاط بیشتری انجام شود. درمجموع این نتایج نشان میدهد اضافه کردن سیتاگلیپتین به رژیم درمانی بیماران دیابتی نوع 2 باعث کنترل گلیسمیک مطلوب به همراه عدم افزایش وزن و ریسک کمتر هیپوگلیسمی میشود.
این مطالعه با محدودیتهایی نیز مواجه بود. از جمله اینکه مطالعه حاضر یک مطالعه مشاهدهای بود (بیماران در گروههای درمانی اختصاص نیافتند) و بیماران بر اساس نوع درمان قبلی دیابت ملیتوس نوع 2 گروهبندی شدند. بنابراین تعداد بیماران در گروههای مورد بررسی متفاوت بود. همچنین بیماران برای مدت کوتاه 3 ماه فالوآپ شدند و این مسئله باعث شد امکان بررسی اثرات طولانیمدت بیماران سیتاگلیپتین وجود نداشته باشد. عدم بررسی نحوه مصرف داروها توسط بیماران، بهویژه تفاوت در دُز و نحوه مصرف انسولین از دیگر محدودیتها بود. همچنین به دلیل اینکه سیتاگلیپتین تنها داروی DPP-4 مورد استفاده برای بیماران در این مطالعه بود، تعمیم نتایج به دیگر داروهای این گروه امکانپذیر نیست. بنابراین با انجام مطالعات بیشتر با حجم نمونه بیشتر به صورت چندمرکزی میتوان به نتایج دقیقتری دست یافت.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در مرکز تحقیقات دیابت دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز با شماره 9815-D تصویب شده است. این مطالعه پس از تأیید در شورای پژوهشی دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز و تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علومپزشکی اهواز انجام شد (کد اخلاق: IR.AJUMS.REC.1398.942). از تمامی بیماران قبل از شروع مطالعه، رضایتنامه آگاهانه و کتبی دریافت شد. همچنین در این مطالعه کلیه مفاد بیانیه اخلاق در پژوهش هلسینکی و اصول محرمانگی اطلاعات بیمار رعایت شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رسالهی دکترای تخصصی نویسنده اول در گروه داخلی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز است. حمایت مالی این رساله توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز صورت گرفته است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی: حمیرا رشیدی؛ تحقیق و بررسی: فاطمه بوستانی، علیرضا صداقت؛ ویراستاری و نهاییسازی نوشته: تمامی نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
Refrences